Hoe zorg ik dat ik word gehoord?
(het zit tussen de oren)

Oeps. Even terug.

Hoe zorg ik dat ik de ander hoor, is misschien een betere vraag om mee te beginnen. Iets minder egocentrisch. Luisteren is immers de beste start voor communicatie. Het lijkt simpel: de ontvanger ontvangt wat de zender zendt. Waarom voel ik mij dan toch niet gehoord? Waarom voelt de ander zich niet door mij gehoord? Ligt het aan de zender of aan de ontvanger? Dat wordt de discussie waarin je verzandt en waar je niet uitkomt. De zender denkt: desinteresse of domheid van de ontvanger:

“Je luistert nooit naar mij!
Als je dat niet snapt.”

De ontvanger denkt dat het ligt aan de manier van zenden:
“Dat zeg jij zo tegen mij?” (met iedere keer de klemtoon op een ander woord) Dat je de ander niet hoort, ligt meestal niet aan je oren. Het brein is de boosdoener.

Even een korte biologieles

Om ‘horen’ uit te kunnen leggen, moet ik even in het oor duiken. Altijd een hekel gehad aan de biologieles, sla de volgende alinea dan gewoon over.
Horen is het opvangen van geluidsgolven in het oor. De trilharen in het slakkenhuis gaan bewegen en produceren elektrische signalen. In het auditieve gebied in de hersenen vangt ieder neuron zijn eigen toonhoogte op. De activiteit van de neuronen bepaalt het geluid. Deze neuronen werken op basis van ervaring. Gewenning zorgt ervoor dat je een geluid beter hoort en beter kunt onderscheiden.

Een voorbeeld hiervan is dat Chinezen het verschil tussen ‘rijst’ en ‘lijst’ in onze taal simpelweg niet horen. Beide woorden klinken voor hen precies hetzelfde. De Chinese taal maakt helemaal geen onderscheid maakt tussen de ‘r’ en de ‘l’.

Borrelpraat

Heb je je weleens afgevraagd hoe het mogelijk is dat je op een borrel een gesprek kunt voeren? Hoe het kan dat je geen last hebt van al die kwebbelende mensen om je heen, zonder dat je er moeite voor hoeft te doen? Gelukkig ben je je niet bewust van alle prikkels die binnen komen. Dat regelt het brein. Hoe meer je het doet, hoe beter je er in wordt. Borrelpraat als een soort hersengymnastiek.

Seeing is believing

De wetenschapper McGurk ontdekte bij toeval een bijzonder geluidseffect dat naar hem vernoemd is. De spreker herhaalt de klank ‘ba’ , maar de luisteraar ziet de mond van de spreker de klank ‘va’ produceren. Gevolg: tegenstrijdige input in verschillende gebieden in de hersenen. Hoe lost het brein dat op? Bekijk het filmpje op youtube

Ook als je weet dat de klank ‘ba’ is, dan hoor je toch iets ander. De wilskracht heeft hier geen invloed. Er is niets aan te doen.

Laurel en Hardy? Nee, Yanny

Bij de klanken Laurel en Yanny gebeurt er ook iets bijzonders in de hersenen. De één hoort een heel extreme ‘l’ of de ander hoort een heel extreme ‘j’. Bij precies dezelfde geluidsgolven hoort de één Laurel en de ander Yanny door de wijze waarop het brein de geluidsgolven verwerkt.

Tip voor de praktijk

Het is dus nog helemaal niet zo makkelijk om te ontvangen wat de ander zendt. Veel prikkels zijn al door het brein genegeerd, gefilterd en geïnterpreteerd zonder dat je er erg in hebt. Zelfs als je je bewust bent van dit effect, kun je dit niet voorkomen. Wat betekent dat voor de dagelijkse praktijk? Zoals gezegd, het begint bij
L uisteren, dan ga je
S amenvatten en dan
D oorvragen of je de boodschap goed ontvangen hebt.
Een beetje meer LSD dus.